1
1 In Romania Graecum cuiusdam domini servientem contigit de furto fallaciter accusari.
2 Quem dominus terrae in arcto carcere mandavit includi et graviter vinculari, domina vero domus miserta servi (cfr. Mat 18,27), quem indubitanter credebat a culpa sibi imposita innocentem, pro liberatione ipsius apud virum precibus insistebat devotis.
3 Verum non acquiescente viri sui duritia obstinata, recurrit domina supplex ad sanctum Franciscum et eius pietati voto commendavit insontem.
4 Protinus affuit miserorum adiutor et virum in carcere positum misericorditer visitavit (cfr. Mat 25,36.43).
5 Solvit vincula, carcerem fregit, innocentem manibus apprehensum foras eduxit et ait: ”Ego sum ille cui domina tua te devote commisit”.
6 Cumque ille timore magno corriperetur et pro descensu altissimae rupis voraginem circuiret, subito liberatoris sui virtute inveniens se in plano, rediit ad dominam suam;
7 relataque per ordinem miraculi veritate, devotam dominam ad Christi amorem et reverentiam servi eius Francisci ferventius inflammavit.
2
1 In Massa Sancti Petri cuidam militi debebat pecuniae quantitatem pauperculus quidam.
2 Cumque prae inopia facultas non suppeteret persolvendi, captus debitor a milite repetente, misereri sibi orabat suppliciter, dilationem quaerens amore beati Francisci.
3 Sprevit superbus miles preces oblatas et Sancti amorem veluti inane quid inaniter vilipendit.
4 Nam cervicose respondens: ”Tali te”, ait, ”loco recludam et tali retrudam carcere (cfr. Gen 41,10), quod nec Franciscus nec aliquis te poterit adiuvare”.
5 Tentavit quod dixit. Carcerem adinvenit obscurum, in quo hominem vinculatum coniecit.
6 Paulo post affuit sanctus Franciscus, et fracto carcere ruptisque compedibus, illaesum hominem reduxit ad propria.
7 Sic fortitudo Francisci, militem praedata superbum, captivum, qui se sibi subiecerat, liberavit a malo (cfr. Mat 6,13; 2Tim 4,18) militisque proterviam mirando miraculo in mansuetudinem commutavit.
3
1 Albertus de Aretio, cum in vinculis arctissimis teneretur pro debitis iniuste ab eo petitis, suam innocentiam sancto Francisco humiliter commendavit.
2 Ordinem quidem fratrum Minorum plurimum diligebat et sanctum Franciscum inter Sanctos speciali venerabatur affectu.
3 Dixit autem creditor suus voce blasphema, quod nec Franciscus nec Deus posset eum de suis manibus liberare (cfr. Dan 3,17).
4 Factum est itaque in vigilia sancti Francisci, cum vinctus ille nihil comedisset, sed ob Sancti amorem victum suum cuidam tribuisset egeno, nocte veniente apparuit ei vigilanti sanctus Franciscus.
5 Ad cuius ingressum vincula de pedibus et catenae de manibus ceciderunt, sponte aperta sunt (cfr. Act 12,7.10) ostia, prosilierunt tabulae de solario, et liber abscessit homo ad propria rediens.
6 Implevit ex tunc votum ieiunans vigiliam beati Francisci et cereo, quem annuatim consuevit offerre, in accrescentis devotionis indicium annuatim unam unciam superaddens.
4
1 Residente in sede beati Petri domino Gregorio Nono, quidam Petrus nomine de civitate Alifia, de haeresi accusatus, Romae captus est et de mandato eiusdem Pontificis, ad custodiendum traditus episcopo Tiburtino.
2 Quem sub poena episcopatus accipiens, compedibus alligavit obscuroque ipsum carcere, ne posset effugere, fecit includi, panem ei praebens in pondere et poculum in mensura (cfr. Ez 4,16).
3 Coepit autem homo ille beatum Franciscum ad sui miserendum multis precibus et fletibus invocare, eo quod audierat solemnitatis eius iam adesse vigiliam.
4 Et quoniam fidei puritate omnem abdicaverat haereticae pravitatis errorem totaque cordis devotione adhaeserat fidelissimo Christi servo Francisco, intercedentibus ipsius meritis, a Domino meruit exaudiri.
5 Instante enim iam nocte suae festivitatis, circa crepusculum beatus Franciscus in carcerem miseratus descendit et illum suo nomine vocans, ut cito surgeret, imperavit.
6 Qui timore perterritus (cfr. 1Par 10,4), quisnam esset, interrogans, beatum Franciscum adesse audivit.
7 Cumque virtute praesentiae viri sancti vincula pedum suorum confracta conspiceret cecidisse, et tabulas carceris clavis ultro prosilientibus aperiri, et apertum iter sibi ad exeundum praeberi: solutus tamen et obstupefactus fugere nesciebat, sed ad ianuam clamans, custodes omnes perterruit.
8 Qui cum eum liberatum a vinculis episcopo nuntiassent, post intellectum ordinem rei, ad carcerem pontifex devotus accessit, et manifeste Dei virtutem cognoscens, ibidem Dominum adoravit (cfr. Mar 5,30; Gen 24,26).
9 Vincula quoque coram domino Papa et cardinalibus delata fuerunt, qui, videntes quod factum fuerat (cfr. Luc 23,47), admirati plurimum benedixerunt Deum (cfr. Luc 23,47).
5
1 Guidolottus de Sancto Geminiano falso accusatus fuit, quod veneno interemerat quemdam virum et quod eodem genere mortis filium eiusdem viri et universam eius familiam proposuerat enecare.
2 Captus proinde a potestate terrae, gravissimis vinculis aggravatus, in turri quadam reclusus est.
3 Ipse vero fiduciam habens in Domino, pro sua innocentia, quam sciebat, causam commisit beati Francisci patrocinio defendendam.
4 Excogitante igitur potestate, qualiter criminis obiecti confessionem eliceret per tormenta qualibusque poenis confessum faceret interire, nocte illa, cum mane ad cruciatus deberet adduci, sancti Francisci praesentia exstitit visitatus et immenso luminis fulgore usque mane circumdatus repletusque gaudio ((cfr. Ps 125,2) et fiducia multa, securitatem evasionis accepit.
5 Advenerunt mane tortores et eductum de carcere equuleo suspenderunt, aggravantes super eum multa pondera ferri.
6 Depositus est pluries et iterum elevatus, ut, poena poenae succedente, citius ad confessionem criminis arceretur.
7 Sed spiritu innocentiae laetabatur in vultu, nullam moestitiam praetendens in poenis.
8 Deinde accensus est ignis sub ipso non modicus, nec propterea capillus est laesus, cum tamen capite dependeret ad terram.
9 Tandem bulliente oleo superfusus, virtute patroni cui se commiserat defensandum, haec omnia superavit et sic dimissus liber, salvus abscessit.