1 Sanus ad haec aegra non passus mole teneri
Amplius, in superas evadit spiritus auras;
Nullaque praeteriens Lethen oblivia gustat,
Sed patriam sedem comparque revisitat astrum
5 Liber, et annexam rapturus in aethera carnem.
O rerum contrarietas mirabilis! Idem,
Qui iacet in terris, stat in astris; hic modo dormit,
Semper ibi vigilat; hic mortuus est, ibi vivus;
Mortnus hic ad tempus, ibi per saecula vivus;
10 Hic in re vera nec homo nec spiritus, illic
Spiritus humanus, homo spiritualis, utrimque
Sanctus, sed proprie sacer hic, ibi dicitur almus.
Praesentes Christi repraesentantia mortem
Signa notant, dum quinque vident in carne beati
15 Vulnera Francisci roseo respersa cruore.
Clavi namque pedes et palmas; lancea dextrum
Transfixisse latus, crux distendisse videtur
Corpus, et in Iesu signum quodcumque reliquit
Passio, sic penitus se repraesentat in isto.
20 O novitas miranda! quis hoc audivit ab aevo?
Praeter Franciscum quis partibus insita certis
Vulnera quinque tulit morientis imagine Christi?
Mors equidem Domini multis illata, sed isti
Est innata; crucem multi subiere coacti:
Iste crucem sic mente tulit, sic pectore fovit,
Sic studiis coluit, ut et ipsa charàctere carnis
Se manifestarent animi secreta profundi.
Conveniunt populi, concurrunt undique fratres
Patris ad exsequias, et in ecclesia sepelitur
30 Assisii, Sanctus quae dicta Georgius exstat:
Puro de lapide fit honorifice sibi tumba.
Ad sacrum cuius tumulum leprosa frequenter
Mundantur, morbosa vigent, defuncta resurgunt
Corpora; paralysis tremor in plerisque resilit,
35 Hydropisisque tumor, febrisque extraneus ardor,
Lethargi pigra frigiditas, epilepticus horror.
Huic caeci, claudi, surdi, mutique sepulcro
Accumbunt: caecis mos est ibi cernere claudos
Saltantes, surdis mutos audire loquentes.
40 Haec fieri Nonus dum papa Gregorius audit,
Et testes audita probant, et fama probatis
Acclamat, petit Assisium cum fratribus, et sunt
Undique collectis insufficientia turbis
Atria, vix ipsi capinnt tot milia campi.
45 Adsunt et proceres comitesque ducesque, nec ipsa
Maiestas regalis abest, examine denso
Abbates et pontifices, et quilibet ordo
Ecclesiae stipant caput admirabile cleri
Gregorium verbi caelestis vina pluentem.
50 Cuius thema fuit: Quasi matutina nitorem
Stella dat in medio nebulae, quasi luna diebus
Plena suis, quasi sol splendens, sic iste refulsit
In templo Domini. Completur sermo idelis,
Sermo quasi gladius penetrans, quasi flamma virorum
55 Pectora succendens, quasi mel praecordia replens.
Signaque Francisci, quae fecit ad eius honorem
Christus et aeterna voluit clarescere fama,
In commune bonum legit Octavianus aperte,
Declarat dominus Rainerus apertius: ille
60 Annis, hic animis maturus; in ordine fratrum
Posterior, et simpliciter praelatior ille
Exstitit, hic aetate minor sed stemmate maior.
Sanctus corde pater compuncto, voce serena:
“Ad laudem Trinitatis”, ait, “Christique, Mariae
65 Matris, sanctorum Petri Paulique beatum
Patrem Franciscum, quem glorificavit in astris
Christus, et in terris auctorizare tenemur”.
Sic in catalogo sanctorum solus habebat
Iure pater sanctus patrem conscribere sanctum.
70 Quoque magis liqueat qualis quantusque sit iste
Inter apostolicos: hic est carbunculus, hic est
Laurus, hic est vitis, aut hic balsamus; illi
Sunt vitra, vel myrti, vel labruscae, vel olivae.
Inter eos est ergo quasi carbunculus inter
75 Vitra, quasi laurus inter myrtos, quasi vitis
Inter labruscas, quasi balsamus inter olivas.
A tali tanto talem tantumque decebat
Auctorizari patre patrem, qui didicisset
Ex eius meritis in vita quanta referri
80 Praemia deberent post mortem, qui veneratus
Esset viventem, venerareturque sepultum.
Sic igitur speculum maiorum, duxque Minorum,
Quo minor in terris, est maior in aethere; qui nil
Hic habuit proprium, nunc omnia possidet; et qui
Mundanis spretus fuerat, mundanaque sprevit,
Iam victor caelo spatiatur et aethere, melle
Vescitur et manna, gemmis redimitur et auro,
Deliciis vernat et honore, salute beatur
Et requie. Cuius nos ad consortia Christus
90 Perducat, cum quo sit Patri Spirituique
Sancto maiestas et gloria nunc et in aevam
Amen.