Incipit secundum opusculum de vita duorum annorum tantum, et de felici obitu beatissimi patris nostri Francisci.
Caput I - De tenore huius opuscoli, de tempore quo S. Franciscus feliciter obiit, et de profectibus ipsius.
88.
1 Superiore quidem tractatu, quem gratia Salvatoris congruo fine conclusimus, vitam et actus beatissimi patris nostri Francisci usque ad octavum decimum conversionis suae annum enarrando utcumque conscripsimus.
2 Reliqua vero gesta ipsius a paenultimo vitae suae anno, prout potuimus recte scire, huic opusculo breviter adnectemus, et ea sola, quae necessario magis occurrunt, ad praesens intendimus adnotare, ut qui plus his dicere cupiunt, quid addant semper valeant invenire.
3 Anno siquidem Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo vicesimo sexto, quarta decima indictione, quarto nonas Octobris, die dominico, beatissimus pater noster Franciscus in civitate Assisii, de qua ortus est, apud Sanctam Mariam de Portiuncula, ubi ordinem fratrum Minorum ipse primo plantavit, expletis viginti annis ex quo perfectissime adhaesit Christo, Apostolorum vitam et vestigia sequens (cfr. 1Pet 2,21), egressus de carnis ergastulo, ad caelestium spirituum mansione, perfecte quae coepit consummans, felicissime convolavit.
4 Cum hymnis et laudibus in ea civitate sacrum et sanctum corpus ipsius collocatum est et honorifice reconditum, ubi ad gloriam Omnipotentis multis coruscat miraculis. Amen.
89.
1 Hic vero cum in via Dei (cfr. Bar 3,13) et ipsius cognitione a primaevo iuventutis flore parum vel nihil esset instructus, in naturali simplicitate ac vitiorum fervore tempore non pauco perdurans, mutatione dexterae Excelsi iustificatus a peccato (cfr. Rom 6,7), gratia et virtute Altissimi (cfr. Luc 1,35), super omnes tempore suo repertos divina sapientia est repletus (cfr. Deut 34,9).
2 Nam cum doctrina evangelica, etsi non particulariter sed generaliter ubique multum per opera defecisset, missus est hic a Deo, ut universaliter per totum mundum Apostolorum exemplo perhiberet testimonium veritati (cfr. Ioa 1,6.7).
3 Sicque factum est, ut doctrina sua omnem mundi sapientiam ostenderet evidentissime fore stultam, e brevi spatio temporis ad veram sapientiam Dei per stultitiam preadicationis (cfr. 1Cor 1,20.21) inclinaverit, Christo duce (cfr. Dan 9,25).
4 Quoniam in novissimo tempore (cfr. 1Pet 1,5) novus evangelista, quasi unus ex paradisi fluminibus (cfr. Gen 2,10; Is 44,3), in toto terrarum orbe (cfr. Est 13,4) fluenta Evangelii pia irrigatione diffudit et viam Filii Dei atque doctrinam veritatis opere praedicavit.
5 Facta est proinde in eo et per eum orbis terrarum insperata exsultatio et sancta novitas: antiquae religionis germen inveteratos diu et veteres multum subito innovavit.
6 Datus est spiritus novus in cordibus electorum et in medio eorum effusa est (cfr. Ez 11,19; 36,26) unctio salutaris, cum velut unum de luminaribus caeli, Christi servus (cfr. Gen 2,10; Is 44,3) et sanctus novo ritu, novisque signis desuper radiavit.
7 Renovata sunt per eum antiqua miracula, dum in deserto mundi huius, ordine novo sed antiquo more, plantata est vitis fructifera, proferens flores suavitatis in odorem (cfr. Sir 24,23; Ps 51,10) virtutum sanctarum, ubique sacrae religionis palmites extendendo (cfr. Ez 17,6.7).
90.
1 Nam, licet fuerit similis nobis passibilis (cfr. Iac 5,17), non fuit tamen contentus praecepta communia observare, sed ferventissima effluens charitate, totius perfectionis arripuit viam, perfectae sanctitatis apprehendit summam, et omnis consummationis vidit finem (cfr. Ps 118,96).
2 Omnis proinde ordo, omnis sexus, omnis aetas habet in ipso doctrinae salutaris evidentia documenta, habet et sanctorum operum exempla praecipua.
3 Si qui ad fortia proponunt mittere manus (cfr. Prov 31,19) et excellentioris viae charismata meliora aemulari (cfr. 1Cor 12,31) nituntur, respiciant in speculo vitae suae, et omnem perfectionem addiscent.
4 Si qui vero ad humiliora et planiora se conferunt, timentes ambulare per ardua et montis ascendere verticem: in hoc gradu etiam apud eum invenient congrua monimenta.
5 Si qui denique signa et miracula quaerunt (cfr. 1Cor 1,22), ipsius interrogent sanctitatem, et quod postulant, consequentur.
6 Et quidem gloriosa vita ipsius priorum sanctorum perfectionem illustrat lumine clariore: probat hoc passio Iesu Christi et eius crux plenissime manifestat.
7 Revera in quinque partibus corporis passionis et crucis signaculo pater venerabilis est signatus ac si in cruce cum Dei Filio pependisset.
8 Sacramentum hoc magnum est (cfr. Eph 5,32) et prerogativae dilectionis indicat maiestatem; sed arcanum in eo latet consilium et reverendum contegitur mysterium, quod soli Deo cognitum credimus, et per ipsum sanctum ex parte cuidam revelatum.
9 Propterea in eius laudibus non expedit multa tentare, cuius laus ab Ipso est, qui est laus omnium, fons et honor fortissimus, dans praemia lucis.
10 Benedicentes igitur Deum sanctum, verum et (cfr. Luc 14,53; Is 58,13), ad historiam recurramus.